روش های نوین تدریس+ مزایا، معایب و محدودیت‌ها
انتخاب یک روش تدریس مناسب تاثیر زیادی بر افزایش راندمان کلاس و بهبود یادگیری دانش آموزان دارد. در دنیای مدرن امروزی، ظهور تکنولوژی‌های جدید و پدیده آموزش آنلاین سبب متنوع‌تر شدن انواع روشهای تدریس شده است. بسیاری از معلمان و حتی اساتید دانشگاه هنوز هم از روشهای سنتی معلم‌محوربرای آموزش دروس استفاده می‌کنند. بااین‌حال، روش […]
توضیحات
انتخاب یک روش تدریس مناسب تاثیر زیادی بر افزایش راندمان کلاس و بهبود یادگیری دانش آموزان دارد. در دنیای مدرن امروزی، ظهور تکنولوژی‌های جدید و پدیده آموزش آنلاین سبب متنوع‌تر شدن انواع روشهای تدریس شده است. بسیاری از معلمان و حتی اساتید دانشگاه هنوز هم از روشهای سنتی معلم‌محوربرای آموزش دروس استفاده می‌کنند. بااین‌حال، روش های نوین تدریس روزبه‌روز در حال پیشرفت و بهبود هستند. شاید بخواهید با روش های تدریس نوین و خلاقانه بیشتر آشنا شوید و بدانید که نقش تکنولوژی در هر کدام از این روش‌ها چقدر اهمیت دارد؟ برای دانستن پاسخ این سوالات با ما همراه شوید.
ویژگی‌های روش های نوین تدریس
هر چند هنوز هم استفاده از شیوه‌های تدریس سنتی رایج و متداول است، ولی با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، روش های نوین تدریس اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. روش های تدریس نوین و خلاقانه امکانات و فرصت‌های زیادی را برای معلمان و دانش‌آموزان فراهم می‌کنند. با استفاده از این روش‌ها، میتوان محیط کلاس را به فضای جذاب‌تر و پویاتر تبدیل کرد.
به‌علاوه، استفاده از ابزارهای تعاملی مانند فیلم‌ها، اسلایدها، نرم‌افزارها و بازی‌های آموزشی، شاگردان را مشتاق به یادگیری می‌کنند. روش های نوین تدریس به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد که به‌صورت فعال در فرآیند یادگیری شرکت کرده و مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند.
معلم در این روش‌ها به‌عنوان یک تسهیل‌گر و ناظر عمل می‌کند و به شاگردان فرصت پیشرفت می‌دهد. روش های جدید تدریس موجب بروز خلاقیت دانش‌آموزان میشود. این روش‌ها با تأکید بر تفکر خلاقانه و تحلیلی، مهارت‌های فراشناختی دانش‌آموزان را تقویت می‌کنند.
در روش های تدریس نوین و خلاقانه، دانش‌آموزان مستقیما با منابع آموزشی متنوع در تعامل هستند و مهارت‌های مختلف را تجربه می‌کنند. در نتیجه، روش های نوین تدریس موجب می‌شوند که دانش‌آموزان مهارت‌های زندگی مانند همکاری، مدیریت زمان و حل مسئله را توسعه دهند و اعتمادبه‌نفس و استقلال بیشتری داشته باشند.
انواع روش های نوین تدریس و معرفی مزایا، معایب و محدودیت‌های آنها
روش های تدریس نوین، ابزارها و تکنیک‌های متنوعی را برای معلمان فراهم می‌کنند تا بهترین تجربه آموزشی را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند. یکی از اصول اساسی روش های نوین تدریس، تمرکز بر فعالیت و مشارکت فعال دانش‌آموزان است. این روش‌ها بر این اصل تاکید دارند که دانش‌آموزان به‌عنوان سازمان‌دهندگان فرآیند یادگیری عمل کنند.
روش های تدریس نوین شامل استفاده از تکنولوژی، مشارکت فعال دانش‌آموزان، بازی‌های آموزشی و تقویت مهارت‌های زندگی است. این روش‌ها به معلمان امکان می‌دهند که محیط آموزشی را جذاب‌تر و فعال‌تر کنند و دانش‌آموزان را به یادگیری مشتاق ترغیب سازند.
معلمان باید برای موفقیت در تدریس نوین، روش استفاده از روش‌ها و ابزارهای متنوع را فرا بگیرند و با تسلط کامل بر سرفصل‌های آموزشی، مهارت‌های لازم برای پیاده‌سازی روش های نوین تدریس و ارزیابی دانش‌آموزان را به دست آورند.
روش تدریس مسئله محور
در روش تدریس مسئله محور معلم به‌جای انتقال مستقیم اطلاعات سعی می‌کند که با طرح سوال و تاکید بر تفکر و پژوهش به دانش‌آموزان اجازه دهد که در محیطی فعالانه و مشارکتی به یادگیری بپردازند. معلم در این روش، با استفاده از روش‌هایی مانند گردش علمی، آموزش آزمایشگاهی و اکتشافی دانش‌آموزان را درگیر فعالیت‌های مسئله محور می‌کند.
روش بارش فکری، یکی از روشهای مورد استفاده در این روش های تدریس نوین است که در آن دانش‌آموزان پاسخ‌های خلاقانه و نوآورانه خود درباره یک سوال یا موضوع خاص را بیان می‌کنند و در نهایت معلم نتیجه‌گیری و جمع‌بندی را انجام می‌دهد.
این روش، علاوه‌بر این‌که در حوزه آموزش و تدریس مورد استفاده قرار می‌گیرد، در جلسات مدیریت و تصمیم‌گیری‌های گروهی نیز کاربرد دارد. از این روش میتوان در اکثر دروس و موضوعات درسی استفاده کرد.
مزایا
- افزایش توانایی‌های ذهنی دانش آموزان
- افزایش اعتماد به نفس و ارتقای توانایی صحبت کردن فراگیر در جمع و بیان عقاید و نظرات
- ایجاد انگیزه در دانش آموزان
- تعامل بین معلم و فراگیر
معایب و محدودیت‌ها
- زمان‌بر بودن
- به‌وجود آمدن سوالات پی‌درپی در ذهن دانش‌آموزان
- مستلزم صبوری معلم است.
روش تدریس دانش‌آموزمحور یا فعال
روش فراگیر یا دانش‌آموز محور نیز به‌عنوان یکی دیگر از روش های تدریس نوین در نظر گرفته میشود. شاید بتوان روش دانش‌آموز محور را به‌عنوان نقطه مقابل روش تدریس معلم‌محور درنظر گرفت. در این روش، تمرکز از مدرس به دانش‌آموزان منتقل میشود و آنها در فرایند یادگیری فعال‌تر عمل می‌کنند.
در روش تدریس فراگیر محور، نقش معلم به‌عنوان یک راهنما، برنامه‌ریز و هدایت‌کننده کلاس تغییر می‌کند. برای استفاده از این روش، معلم باید بر توسعه فردی خود و تقویت مهارت‌هایی مانند مشاوره، قدرت پذیرش نظرات مختلف، بررسی ایده‌ها، تقویت خلاقیت، رهبری کلاس و سایر موضوعات مشابه تمرکز کند.
در کلاس‌هایی که با روش تدریس فراگیر محور برگزار می‌شوند، احتمال دارد دانش‌آموزان در گروه‌های کوچک با یکدیگر بحث و گفتگو کنند یا فعالیت‌های خاصی انجام دهند و به‌صورت خودمحور مطالعه کنند. ارائه کنفرانس، کاردستی و انجام فعالیت‌های خلاقانه نیز در این نوع کلاس‌ها رایج است. حتی ممکن است نوع آزمون‌ها در این شیوه تدریس متفاوت باشد.
مزایا
- بیشتر شدن جذابیت کلاس درس
- ارتقای قوه تفکر فراگیران
- فراهم بودن استفاده از ابزارهای آموزش مجازی
- تقویت قوه خلاقیت و تفکر دانش آموزان
معایب و محدودیت‌ها
- چالش‌برانگیز بودن کنترل و مدیریت کلاس، علی‌الخصوص دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری
- خطر دور شدن از مطالب اصلی و رفتن به سمت مسائل جانبی
- احتمال بدرفتاری برخی از دانش‌آموزان با هم‌گروهی‌ها
- خطر دور شدن از برنامه زمانی به دلیل مشارکت فعال دانش‌آموزان در فرایند یادگیری
- لزوم استفاده از امکانات و ابزارهای کمک آموزشی و منابع و امکانات مناسب از جمله دسترسی به فناوری‌های آموزشی و ابزارهای آموزشی مجازی و …
متد تدریس پروژه محور
روش تدریس پروژه محور یکی از انواع روش های تدریس نوین است. در این روش، مطالب و مفاهیم به‌صورت عملی و در طول انجام یک پروژه به فراگیران آموزش داده می‌شوند. در این روش، مشارکت فراگیران بسیار مهم است و میتوان آن را زیرمجموعه‌ای از تدریس فراگیر محور دانست. تدریس پروژه محور در دوره‌های آموزش عالی از مقطع فوق‌لیسانس به بالا بسیار موثر است.
در روش پروژه محور، یک پروژه بزرگ تعریف میشود که معمولا بلندمدت است و باید ظرف مدت هفته‌ها یا حتی در طول یک‌ترم انجام شود. یکی از تفاوت‌های این روش با تدریس فراگیر محور یا گروه‌محور، محدود نبودن پروژه‌ها به داخل کلاس است. در این روش، فراگیران پروژه‌های خود را بیرون از کلاس انجام می‌دهند.
مزایا
- ترغیب فراگیران به تحقیق و پرسشگری
- بهبود مهارت‌های اجتماعی و کار گروهی
- ایجاد محیط آموزشی گسترده‌تر به خانه و خارج از کلاس
- سازگاری مناسب با آموزش آنلاین
معایب و محدودیت‌ها
- نیاز به تجهیزات و امکانات بیشتر
- دشواری اجرا برای فراگیرانی با محدودیت زمانی خارج از کلاس
- مدیریت کلاسی پیچیده‌تر
- نیاز به مهارت کار گروهی قبلی در فراگیران
روش تدریس گروه‌محور
یکی از روش های مدرن تدریس، آموزش گروه‌محور است که در آن، معلم دانش‌آموزان را به گروه‌های کوچک تقسیم می‌کند و مطالب به‌صورت جداگانه به هر گروه ارائه میشود. دسته‌بندی افراد به گروه‌های کوچک میتواند بر اساس اشتراکات یا توانمندی‌هایشان صورت گیرد.
بدین ترتیب، دانش‌آموزان می‌توانند با همکاری با هم یک فرآیند آموزشی یا یک فعالیت خاص را انجام دهند. استفاده از روش تدریس گروه‌محور، موجب کاهش نقش مدرس و صرفه‌جویی در زمان و انرژی او خواهد شد. در دنیای دیجیتال امروز، استفاده از آموزش گروه‌محور میتواند یکی از روشهای مناسب برای آموزش مجازی باشد. چراکه بسیاری از نرم‌افزارهای آموزش آنلاین قابلیت ایجاد اتاق‌های جداگانه در یک کلاس را فراهم می‌کنند. این اتاق‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای دسته‌بندی افراد برای استفاده از روش تدریس گروه‌محور قابل استفاده هستند.
مزایا
- انطباق سطح درس با توانمندی‌های هر گروه از فراگیران
- فراهم شدن نظارت دقیق‌تر بر پیشرفت هر گروه
- سازگاری با روشهای آموزش مجازی
- افزایش تعاملات و مهارت‌های اجتماعی فراگیران
- استفاده از فنون تدریس متنوع بر اساس ویژگی‌های هر گروه
معایب و محدودیت‌ها
- احتمال وارد شدن بار و فشار روانی بر دانش‌آموزان به دلیل نقش و مسئولیت یا پروژه‌های سپرده شده به او در گروه
- پیچیده شدن برنامه‌ریزی تحصیلی کلاس
- سخت شدن مدیریت کلاس
روش تدریس مبتنی بر تکنولوژی
روش تدریس مبتنی بر تکنولوژی، یکی از روش های تدریس نوین و خلاقانه است که مبتنی بر استفاده از تکنولوژی، ابزارها و فناوری‌های مدرن در فرایند آموزش و یادگیری است. از جمله تکنولوژی‌های استفاده شده در این روش میتوان به کامپیوترها، نرم‌افزارهای آموزشی، تبلت‌ها، اینترنت و تجهیزات هوشمند اشاره کرد.
مزایا
- افزایش تعامل و مشارکت فعال فراگیران
- ارتقای مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات
- ایجاد محیط یادگیری جذاب و تعاملی
- دسترسی به منابع آموزشی گسترده و به‌روز
- افزایش بهره‌وری و کارایی در فرایند
معایب و محدودیت‌ها
- لزوم ایجاد زیرساخت‌های فنی قوی و مناسب
- نیاز به آموزش و تسلط بر فناوری‌های مورد استفاده
- احتمال وابستگی بیش از حد به تکنولوژی
- وجود محدودیت‌های احتمالی در دسترسی به تجهیزات و اینترنت
جمع‌بندی
در این مقاله، به بررسی انواع روش های مدرن تدریس و بررسی مزایا و محدودیت‌های هر یک پرداختیم. برای انتخاب هر یک از این گزینه‌ها باید به ویژگی‌ها و نیازهای فراگیران، نوع محتوای آموزشی، هدف از تدریس، محدودیت‌های مکانی و زمانی، امکانات آموزشی از جمله تجهیزات و زیرساخت‌های اینترنت و … توجه داشته باشید. پس از درنظر گرفتن هر یک از این جوانب و بررسی کامل مزایا و محدودیت‌ها می‌توانید شیوه تدریس مناسب برای کسب راندمان حداکثری را برگزینید.
سوالات متداول
- علاوه بر موارد فوق، چه روشهای تدریس دیگری را پیشنهاد میدهید؟
بر حسب شرایط فراگیران و نیازهای آموزشی میتوان از روشهای دیگری همچون روش مونته سوری، روش تدریس ترکیبی، شیوه سنتی تدریس، روش تدریس معکوس و … استفاده کرد.
- روش تدریس به چه معناست؟
روش تدریس به شیوه و رویکردی گفته میشود که معلم برای انتقال دانش و مفاهیم به فراگیران به کار میبرد. انتخاب روش تدریس مناسب میتواند بهبود کیفیت آموزش و تسهیل یادگیری را به همراه داشته باشد.
- چرا انتخاب روش تدریس مناسب اهمیت دارد؟
انتخاب روش تدریس مناسب موجب افزایش راندمان یادگیری و بهبود کیفیت آموزش شده و باعث میشود که فراگیران درس را بهتر بفهمند و مهارت‌هایشان تقویت را تقویت کنند.
مقالات مرتبط
بهترین روش برنامه ریزی درسی یازدهم تجربی
همه چیز در مورد کلاس دانش آموز محور
